Ρωμαίος και Ιουλιέτα: ο κόσμος του Σαίξπηρ μέσα από τη δική μας φωνή

Πολύς λόγος γίνεται τα τελευταία χρόνια για τη βελτίωση της εκπαιδευτικής πράξης, τα κίνητρα μάθησης στη σχολική τάξη, τους τρόπους παρακίνησης των μαθητών προς τη γνώση και όλες εκείνες τις παιδαγωγικές τεχνικές που κάνουν αποτελεσματικότερη τη διδασκαλία.
Σημαντική θέση, σ? αυτήν την πορεία, κατέχει η τέχνη με τις ανθρωπιστικές της έννοιες  και τον πολιτιστικό της χαρακτήρα. Εκδηλώσεις, δραστηριότητες ή εργασίες που σχετίζονται μαζί της δίνουν άλλη πνοή στην καθημερινή σχολική ζωή, καθώς την ανανεώνουν και την εμπλουτίζουν ουσιαστικά.
Εμείς ασχοληθήκαμε φέτος με την τέχνη του θεάτρου και συγκεκριμένα με τον κορυφαίο Άγγλο δραματουργό/ποιητή Ουίλλιαμ Σαίξπηρ και τα έργα του.  Η πρώτη αναφορά στο όνομά του έγινε στο μάθημα της Λογοτεχνίας, κατά τη μελέτη της Κρητικής Αναγέννησης και των εκπροσώπων της Γ. Χορτάτση και Β. Κορνάρου. Σύγχρονός τους ο Σαίξπηρ, και με κοινά στοιχεία τεχνικής, αναφέρθηκε σαν παράδειγμα πολυγραφότατου συγγραφέα με έργο παγκόσμιας καταξίωσης. «Ποιος είναι αυτός ο Σαίξπηρ», αναρωτιόμασταν. «Ρωμαίος και Ιουλιέτα, ναι, κάτι μας θυμίζει αλλά τι?». Η άγνοια γύρω από το πρόσωπό του άναψε την περιέργειά μας. Θέλαμε να τον γνωρίσουμε.
Ξεκινάμε, λοιπόν, μια σειρά από δράσεις αναπάντεχα και απροσχεδίαστα, χωρίς καθόλου να έχουμε στο μυαλό μας ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Αρχικά, λίγες σκόρπιες πληροφορίες για τη ζωή του και το ξεφύλλισμα μερικών βιβλίων της σχολικής βιβλιοθήκης φάνηκαν αρκετά. Η υπόθεση όμως του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, του πρωτόβγαλτου έρωτα και των συνεπειών του – θέμα προσφιλές στην εφηβική ηλικία – ενθουσίασε και έκανε τα μάτια να λάμψουν. «Γιατί να μην το παίξουμε κι εμείς», λέει αυθόρμητα η Χρύσα. Γιατί όχι, στ? αλήθεια; Κάποιοι συμφώνησαν με χαρά. Άλλοι ήταν διστακτικοί και μαγκωμένοι· ντρέπονταν για κάποιες ανεπάρκειές τους στην ανάγνωση, την έκφραση, την κίνηση και φοβούνταν ότι δεν θα καταφέρουν και πολλά. Όλα αυτά μαζί?πρόκληση! Ευκαιρία για δοκιμασία.

Τα βήματα μας στη συνέχεια πιο συνειδητά κι οργανωμένα:

Το κείμενο έρχεται στα χέρια μας. Ρωμαίος και Ιουλιέτα, σε μετάφραση Ερρίκου Μπελιέ (2007). Η επιλογή της  συγκεκριμένης μετάφρασης έγινε λόγω σύγχρονου ύφους και γλώσσας της, ώστε να είναι πιο κατανοητή από τον εφηβικό νου. Οι ρόλοι μοιράζονται ανάλογα με τις επιθυμίες του καθενός: επιλέγεται αυτός που ταιριάζει στην ιδιοσυγκρασία του καθενός ή ο εντελώς αντίθετος, έτσι για δοκιμή. Είναι ωραίο να υποδύεσαι κάτι που δεν είσαι…

Οι δυσκολίες μιας τέτοιας σχολικής παράστασης πολλές, οπότε σκεφτόμαστε να κάνουμε κάτι πιο απλό αλλά επίσης απαιτητικό.  Να ηχογραφούμε τα λόγια μας, σαν να προορίζονται για τη σκηνή, σαν να είμαστε ηθοποιοί ? ερασιτέχνες έστω ? για να νιώσουμε λίγο τον αέρα του θεάτρου.

Οι πρόβες αρχίζουν· γίνονται κατά τα διαλείμματα συνήθως ή κάποτε κατά την ώρα του μαθήματος της Λογοτεχνίας. Πιεζόμαστε όμως, δεν επαρκεί ο χρόνος. Έτσι, οι πρώτες αναγνώσεις δεν είναι ικανοποιητικές και απογοητευόμαστε. Δύσκολος ο ποιητικός λόγος, ακόμα πιο δύσκολος ο ρυθμός του. Το συζητάμε και αποφασίζουμε να εξασκούμαστε αρκετά στο σπίτι, ενώ στο σχολείο να μένουμε μετά το πέρας των μαθημάτων, όποιες μέρες μπορούμε. Με τον καιρό βελτιωνόμαστε και το άγχος μας μοιάζει ελαφρύτερο. Προχωράμε αρκετά καλά, στο μέτρο των δυνατοτήτων μας.  Άλλωστε, μόνοι μας «σκηνοθετούμε», μόνοι μας «παίζουμε», χωρίς την καθοδήγηση κάποιου ειδικού.

Παράλληλα, αρχίζουμε μια μικρή έρευνα γύρω από την προσωπικότητα του Σαίξπηρ. Πιστεύουμε πως προσεγγίζοντάς τον ως άνθρωπο και ως δημιουργό, θα κατανοήσουμε καλύτερα το σκεπτικό του, τις αξίες του και τον κόσμο των έργων του. Συνεργαζόμαστε μεταξύ μας σε ομάδες των 2-3 ατόμων και δουλεύουμε πάνω σε συγκεκριμένα θέματα που μας ανατίθενται (βιογραφία, εργογραφία, ήρωές του κ.α.). Σκοπός μας η παρουσίαση μιας σύνθετης εργασίας, χρήσιμης για μας και για όσους ενδιαφερθούν να τη διαβάσουν.

Πολύτιμοι βοηθοί στην διπλή προσπάθειά μας:

• ένα dvd πολυμέσων, δοσμένο στην κάθε ομάδα, με: τα ζητούμενα της κάθε εργασίας και αντίστοιχες παραπομπές σε ιστοσελίδες ?την κινηματογραφική ταινία του Φράνκο Τζεφιρέλι Ρωμαίος και Ιουλιέτα (1968)? αποσπάσματα του θεατρικού έργου από το BBC (στην αγγλική γλώσσα) ?το Ρωμαίος και Ιουλιέτα σε εικονογραφημένο κόμικ? όλο το κείμενο του έργου μεταφρασμένο? οδηγίες μια σωστής παρουσίασης.
• η επίσκεψή μας στη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη της Δράμας, όπου βρήκαμε βιβλία αλλά κυρίως παλαιότερα περιοδικά, με αναφορές  στη σαιξπηρική τέχνη.
• το βιβλίο που λάβαμε ?μετά από αίτημά μας? από τις εκδόσεις Κέδρος, με αποφθέγματα διαφόρων έργων του (Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Ανθολόγιο).

Ας σημειωθεί ότι τόσο από το σώμα του θεατρικού κειμένου όσο κι από την ταινία του Τζεφιρέλι επιλέχθηκαν κάποιες σκηνές, αντιπροσωπευτικές της πλοκής και των χαρακτήρων του έργου.

Φτάσαμε αισίως στο τέλος, ολοκληρώνοντας τις δράσεις μας μετά από μήνες δουλειάς. Κουραστήκαμε αρκετά. Διορθώσεις επί διορθώσεων στις γραπτές εργασίες, πολλές επαναλήψεις μονολόγων και διαλόγων στην αυτοσχέδια σχολική σκηνή. Δυσκολευτήκαμε στην ανάγνωση της περίτεχνης σαιξπηρικής γλώσσας, με τα πολλά εκφραστικά μέσα και τα ιδιόμορφα λογοπαίγνιά της. Ιδρώσαμε, εκνευριστήκαμε, θυμώσαμε.
Περάσαμε όμως και πολύ ευχάριστα.

μας, με την αδέξια προσπάθειά μας να προσαρμόσουμε φωνή και κίνηση στο ρόλο μας, με τις αστείες εκφράσεις μας. Η αρχική συστολή έδωσε τη θέση της στη χαρά και τη διάθεση για έκθεση, έστω των ατελειών μας, για κριτική του εαυτού μας και των άλλων, για αυτοβελτίωση.
Ξεφύγαμε από το ίδιο τέμπο της σχολικής ζωής, ξεδιπλωθήκαμε, ανακαλύψαμε δεξιότητες, διορθώσαμε λάθη, ενισχύσαμε την αυτοπεποίθησή μας. Βελτιώσαμε τις σχέσεις και την επικοινωνία μας με τους άλλους, κατανοώντας τη δύναμη της ομάδας και του συνόλου.
Κερδίσαμε σε πολλά επίπεδα, γνωστικό, πνευματικό, συναισθηματικό, κοινωνικό. Μα κυρίως βιώσαμε την εμπειρία του θεάτρου, έχοντας έστω αυτή τη μικρή πρόγευση, που ενεργοποιεί τις αισθήσεις, καλλιεργεί αξίες και διδάσκει ήθη.
Ευχής έργον να καθιερωθεί η θεατρική αγωγή σε κάθε βαθμίδα της δημόσιας εκπαίδευσης, να λάβει ουσιαστικά το χώρο και το χρόνο που της πρέπει, καθώς δημιουργεί ελεύθερα πνεύματα και ελεύθερους ανθρώπους.

Ευχαριστούμε πολύ όσους συνέβαλαν στην ολοκλήρωση των εργασιών μας:

• την διευθύντρια, κα Μ. Καπία, και τους υπαλλήλους της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Δράμας για την άμεση εξυπηρέτηση και το ενδιαφέρον τους
• την κα Πορτοκάλογλου και τις εκδόσεις Κέδρος για την αποστολή του Ανθολογίου του Σαίξπηρ (μτφρ. Ερρίκος Μπελιές) στο σχολείο μας
• τον Χάρη Ακούτα, καθηγητή Πληροφορικής, για τη βοήθειά του σε θέματα παρουσιάσεων
• τον Ανδρέα Ιατρίδη, μηχανικό Η/Υ, για την ψηφιακή επεξεργασία εικόνας- ήχου και την τελική παρουσίαση των εργασιών μας

Οι τελικές μας εργασίες είναι συνολικά δύο:

1. «Προσεγγίζοντας τον Σαίξπηρ»: Παρουσίαση της ζωής και του έργου του Ουίλλιαμ Σαίξπηρ ? Μνεία στην ιστορία και την αξία του θεάτρου
(πατήστε στα εξώφυλλα για να διαβάσετε την αντίστοιχη εργασία)

 

2. «Ρωμαίος και Ιουλιέτα ? Ωδή στον έρωτα»:
Α) Βίντεο, με ηχογραφήσεις των παιδιών ? ηθοποιών συνοδευόμενες από εικόνες της ταινίας (του Τζεφιρέλι). Σε μερικές εικόνες έχουν αντικατασταθεί τα πρόσωπα της ταινίας από εκείνα των μαθητών, μετά από κατάλληλη επεξεργασία

 

Β) Κριτική ρόλων από τους μαθητές ? ηθοποιούς

Debock Oceane
Αθανασιάδης Ιωάννης
Βογόγια Κυριακή
Βόλακλη Στεφανία
Βουγιουκλή Ελένη
Γαϊδατζή Βικτωρία
Γαϊδατζή Μαρία
Δομζαρίδου Ελισάβετ
Δράμπαλης Κων/νος
Καμπάνταης Άγγελος
Καπάταης Γιώργος
Καρατζιώτης Δημήτρης
Καρπιτσάρης Νίκος
Κολοκυθά Μαρία
Κότιος Κων/νος
Κούρτη Ευτυχία
Λιόλιος Γιώργος
Λούτσκα Χρύσα
Μάνδρατζης?Kουρτιάδης Σάββας
Μαρκόπουλος Νίκος
Παπαδόπουλος Δημήτρης

Η υπεύθυνη καθηγήτρια
Βασιλική Δεμιρίδου